Ας μιλήσουμε για αχυράνθρωπους. Όχι αυτούς που έχουμε στην κυβέρνηση, αλλά για τη λογική που χρησιμοποιούν τόσο αυτοί όσο και ευρωπαϊκά τους πρότυπα. Ανάμεσα στα πολλά είδη λογικών σφαλμάτων, το επιχείρημα του αχυράνθρωπου (straw man) κατέχει εξέχουσα θέση: αντί να αντικρούσεις την επιχειρηματολογία του αντιπάλου σου, φροντίζεις με κάποιον (κομψό ή άκομψο) τρόπο να παρουσιάσεις τις θέσεις του σε μορφή που δεν αντιστοιχεί στην αρχικά εκπεφρασμένη, αλλά είναι πιο εύκολο να καταρριφθεί (π.χ., Α: “Δεν συμφωνώ με τη θανατική ποινή”, Β: “Είναι γελοίο να υποστηρίζεις ότι πρέπει να αφήνουμε τους εγκληματίες ελεύθερους να αλωνίζουν”). Εάν απευθύνεσαι σε αφελές κοινό, πολλές φορές αυτή η τακτική δουλεύει. Ένα όμορφο παράδειγμα (σχετικά με την Αργεντινή) μας έδωσε πρόσφατα και το μόνο από τα παλιά “μεγάλα κόμματα” που ακόμα στέκεται στα πόδια του.

Στη σημερινή Ελλάδα του νέου εθνικού διχασμού μεταξύ μνημονιακών και αντιμνημονιακών, οι πρώτοι κατηγορούν τους δεύτερους ότι απλά “δεν θέλουν να αλλάξει τίποτε”. Σε περίπτωση που δεν έχετε ακόμα εντοπίσει τον “αχυράνθρωπο” στη μνημονιακή λογική, να υπενθυμίσω ότι αντιμνημονιακός είναι αυτός που αντιτίθεται στη “λύση” που προτείνεται από το Μνημόνιο και όχι αυτός που αντιτίθεται σε οποιαδήποτε λύση. Παρότι είναι περίεργο να εμφανίζονται οι εκπρόσωποι του προ κρίσης status quo (τα δύο πρώην “μεγάλα κόμματα” που από τον Νοέμβριο μοιράζονται την εξουσία) ως υπέρμαχοι της ανατροπής αυτού του status quo και να παρουσιάζουν τους αντιπάλους τους ως υπερασπιστές του, δεν είναι λίγοι αυτοί που πείθονται από τέτοιες σοφιστίες (42% τους έδωσαν στις τελευταίες εκλογές).

Την αχυρόγλωσσα που χρησιμοποιεί η de facto (και όχι de juris) εξουσία της Ευρώπης, όπως η Μέρκελ και ο Σόιμπλε, περί ανάγκης εφαρμογών των “μεταρρυθμίσεων” που προβλέπει το Μνημόνιο, υιοθετούν και πολλοί εξέχοντες εγχώριοι είτε από συμφέρον είτε από αφέλεια. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ένα άρθρο που δημοσίευσε η Καθημερινή, αυτή η ναυαρχίδα του ελληνικού νεοφιλελευθερισμού, το οποίο δημοσιεύτηκε λίγο μετά τις τελευταίες εκλογές και υπογράφεται από 17 (!) καθηγητές ελληνικών και διεθνών πανεπιστημίων. Δεν έχει σημασία εάν τα κίνητρά τους είναι ειλικρινή ή “σκοτεινά”. Ακόμη και αν δεχθούμε ότι τα πιστεύουν αυτά που υπογράφουν, τα επιχειρήματα που χρησιμοποιούν υπέρ του Μνημονίου βρίθουν αχυρανθρώπων και ανακριβιών.

Για παράδειγμα, αναφέρουν ότι σε περίπτωση μονομερούς αναστολής πληρωμών του χρέους από την Ελλάδα, “Επειδή έχει πρωτογενές έλλειμμα, η Eλλάδα θα χρειαζόταν περικοπές μισθών και συντάξεων 25% ή και περισσότερο”. Το πρωτογενές έλλειμμα της (κατεστραμμένης από το Μνημόνιο) ελληνικής οικονομίας τον Ιούνιο που γράφτηκε το άρθρο ήταν €3δις (ένα νούμερο που είναι τεχνητά φουσκωμένο, λόγω της αναβολής είσπραξης των φόρων για μετά τις εκλογές, όπως φαίνεται και από την πτώση του ελλείμματος σε μόλις €1,3δις στο οκτάμηνο), ήτοι περίπου 12% των εξόδων. Μία αναλογική μείωση των εξόδων σε όλες τις κατηγορίες θα επέφερε και μία αντίστοιχη μείωση των μισθών, δηλαδή γύρω στο 12% και όχι 25%. Αν το δούμε αλλιώς, αυτές τις μέρες η... τρίλιζα που έχουμε για κυβέρνηση οριστικοποιεί μέτρα μείωσης του ελλείμματος ύψους €11,5δις για την επόμενη διετία, δηλαδή ανά εξάμηνο περίπου όσο και το έλλειμμα τον Ιούνιο. Εμπεριέχουν αυτά τα μέτρα μειώσεις 25% στους μισθούς; Αλλά εκτός από ανακριβής, η πρόταση αυτή περιέχει και έναν “αχυράνθρωπο”: παρουσιάζει την εξάλειψη του πρωτογενούς ελλείμματος, δηλαδή τον εξισορροπημένο προϋπολογισμό, ως ένα κακό που θα είναι αναπόφευκτο μόνο σε περίπτωση “αναστολής πληρωμών του χρέους”, λες και το πρόγραμμα του Μνημονίου θα μας επέτρεπε να διατηρήσουμε πρωτογενώς ελλειμματικό προϋπολογισμό εσαεί. Παραλείπουν να μας πουν ότι ο στόχος του Μνημονίου είναι κάτι πολύ περισσότερο από έναν εξισορροπημένο προϋπολογισμό: είναι η επίτευξη πρωτογενών πλεονασμάτων 4-5% του ΑΕΠ (δηλαδή περίπου €8-10δις) το χρόνο, ώστε να μπορέσουμε με αυτό το περίσσευμα να πληρώνουμε το χρέος μας. Εκεί δηλαδή που με αναστολή πληρωμών του χρέους θα χρειάζεται (με βάση τα στοιχεία του Ιουνίου που, όπως είδαμε, είναι παραπλανητικά) απλά να κόψουμε €6δις το χρόνο (και μετά να πληρώνουμε το χρέος όταν και εάν έχουμε), όταν πετύχουμε τον (άπιαστο?) στόχο του Μνημονίου θα έχουμε κόψει και τα €6δις και επιπλέον τα €8-10δις των απαιτούμενων πλεονασμάτων, δηλαδή €14-16δις συνολικά. ΟΚ, εδώ έβαλα κι εγώ τον δικό μου “αχυράνθρωπο”. Η βασική διαφορά των δύο επιλογών είναι ότι με αναστολή πληρωμών του χρέους η προσαρμογή πρέπει να γίνει σήμερα, ενώ με το Μνημόνιο θα πρέπει να την επιτύχουμε σε... τρία τέρμινα, με την... επιμήκυνση αυτή να μας δίνει χρόνο για να προβούμε στις απαραίτητες (ταντάαααν...) “μεταρρυθμίσεις”. Λογικό δεν είναι;

Ας δούμε πιο λεπτομερώς τη λογική των “μεταρρυθμίσεων” που εκπροσωπεί το άρθρο. Ξεκινά με μία πολύ λογική διαπίστωση: “η Ελλάδα πρέπει να διαλέξει ή την άμεση χρεοκοπία ή ένα οικονομικό πρόγραμμα που περιλαμβάνει διαρθρωτικές αλλαγές”. Με το ίδιο συμπέρασμα καταλήγει: “άμεσες και βαθιές διαρθρωτικές αλλαγές είναι απαραίτητες και επιτακτικές για την Ελλάδα”. Ε, λοιπόν, ντ' ακόρ! Συμφωνώ απόλυτα με την άποψη ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να συνεχίσει όπως ήταν μέχρι τώρα, αλλά πρέπει να αλλάξει. Πιστεύω ότι και η πλειοψηφία των συμπατριωτών μου, τόσο των μνημονιακών όσο και των αντιμνημονιακών, είναι της ίδιας άποψης, δηλαδή υπέρ αλλαγών ή “μεταρρυθμίσεων”. Ε, τότε πού είναι το πρόβλημα και η διαφωνία; Μα, φυσικά στους... “αχυράνθρωπους”.

Οι υπογράφοντες του άρθρου (που δείχνουν να είναι πιστοί θιασώτες της Σχολής του Σικάγο, όπως θα φανεί παρακάτω), ξεκινώντας από την κοινή λογική της ανάγκης αλλαγών, προσπαθούν να μας πείσουν ότι ο μόνος δρόμος που οδηγεί σε αλλαγές είναι αυτός που προβλέπεται από το Μνημόνιο και τις επιταγές της Τρόικα: “Ενα τέτοιο πρόγραμμα, σε γενικές γραμμές, έχει προταθεί και χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ενωση και το ΔΝΤ”. Ο “αχυράνθρωπος” εμφανίζεται σε όλη του τη μεγαλοπρέπεια στην παρουσίαση των εναλλακτικών επιλογών: “Δεδομένων των εντελώς καταστροφικών αποτελεσμάτων μιας μονομερούς αναστολής πληρωμών του χρέους, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Ελλάδα πρέπει να διαλέξει την εναλλακτική επιλογή, όσο δύσκολη κι αν είναι αυτή”. Προσέξτε τη χρήση του οριστικού άρθρου “την”, αντί του αόριστου “μίας” που θα ήταν πιο σωστό: εάν η μονομερής αναστολή πληρωμών του χρέους είναι καταστροφική, τότε οποιαδήποτε λιγότερο καταστροφική λύση θα είναι προτιμότερη και όχι μόνο η συγκεκριμένη. Πιστοί στο Θατσερικό δόγμα “TINA” (There Is No Alternative, δηλαδή δεν υπάρχει εναλλακτική επιλογή) ή αλλιώς την πολιτική του “μονοδρόμου”, εξισώνουν όλες τις εναλλακτικές επιλογές με την (σχεδόν παντού αποτυχημένη) πολιτική του ΔΝΤ και ανακυρήσσουν το Μνημόνιο αδιαμφισβήτητο νικητή σε μία στημένη κούρσα για δύο, ο ένας από τους οποίους είναι κουτσός!

Αλλά ακόμη και αν ήταν η μοναδική εναλλακτική επιλογή το Μνημόνιο, παραλείπουν ένα πολύ σημαντικό βήμα που θα δικαιολογούσε τη λογική τους: να δείξουν, δηλαδή, ότι το Μνημόνιο δεν θα έχει “εντελώς καταστροφικά” αποτελέσματα, με άλλα λόγια ότι είναι αξιόπιστα καλύτερη επιλογή (γιατί εάν ανάμεσα στον τυφεκισμό και το παλούκωμα κάποιος επιλέξει το δεύτερο με τη δικαιολογία ότι ο πρώτος είναι επώδυνος, τότε μάλλον θα του αξίζει αυτό που θα πάθει). Αντί επιχειρηματολογίας, η απαραίτητη “απόδειξη” γίνεται με ευχολόγια: “Η άμεση υιοθέτηση και εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων θα οδηγήσει την Ελλάδα σε τροχιά ανάπτυξης και ευημερίας”. Υπάρχει κανείς που να βλέπει στο Μνημόνιο 2 κάτι διαφορετικό από τις μεταρρυθμίσεις του Μνημονίου 1, οι οποίες αντί για “τροχιά ανάπτυξης και ευημερίας” οδήγησαν σε βαθιά ύφεση (6,8% το 2011) και μετά κι άλλη ύφεση (6,2% φέτος και βλέπουμε); Α, ξέχασα, φταίει που δεν το εφαρμόσαμε σωστά το Μνημόνιο 1. Αλλά να δεις που φαίνεται ότι δεν το εφάρμοσαν καλά ούτε οι άλλες χώρες στις οποίες επιβλήθηκε (Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ιταλία, κλπ, που δεν έχουν ακόμη βιώσει την πλήρη βαρβαρότητά του). Τελικά αυτό το ρημάδι το Μνημόνιο είναι εφαρμόσιμο;

Ακούω ήδη τις πρώτες ενστάσεις: “Ακόμη και αν δεν αποδίδει το Μνημόνιο, τι θέλετε; Να μην αλλάξει τίποτε; Σας αρέσει έτσι όπως είναι η Ελλάδα;” Ξαναγυρίζουμε λοιπόν στην αρχή (“Απέναντί μας εκείνοι που δεν θέλουν να αλλάξει τίποτα”). Ας δούμε τι είναι αυτά που εγώ (Α) θεωρώ ότι πρέπει να αλλάξουν και πώς έχει (ή πρόκειται να) ανταποκριθεί o μνημονιακός χώρος (Μ).

ΔΕΚΟ

Α: Θα ήθελα οι Δημόσιες Επιχειρήσεις Και Οργανισμοί να λειτουργούν ως αυτό που υποτίθεται ότι είναι, δηλαδή Δημόσιες και όχι Κομματικές. Να μην είναι προνομιούχοι χώροι όπου ο κάθε βο(υ)λευτής θα “βολεύει” την εκλογική του πελατεία, ούτε να αποτελούν εργαλεία εξασφάλισης μιζών, όπου οι διεφθαρμένοι πολιτικοί, σε συνεργασία με διεφθαρμένους διευθυντές, θα κλείνουν ύποπτες συμφωνίες προς όφελος της τσέπης τους και ξένων πολυεθνικών και εις βάρος του ελληνικού λαού. Θέλω το κράτος να έχει τον έλεγχο τουλάχιστον των λεγόμενων Επιχειρήσεων Κοινής Ωφέλειας και να μην “ξεφορτωθεί” καμία από τις υπόλοιπες χωρίς σοβαρή αιτιολόγηση. Δεν θέλω κανένας διευθυντής “να κάνει ένα δωράκι στον εαυτό του” σαν να’ταν η ΔΕΚΟ μαγαζί του.

Μ: Η μνημονιακή απάντηση στο αίτημα “εξυγείανσης” των ΔΕΚΟ είναι “ιδιωτικοποιήσεις”: “Η ιδιωτικοποίηση κρατικών εταιρειών όχι μόνο μειώνει το χρέος του κράτους, αλλά αυξάνει την αποτελεσματικότητα και μειώνει τη διαφθορά στις προμήθειες και τη διοίκηση”. Δηλαδή, αντί να αφήνουμε να τις κάνουν μαγαζάκι τους κάποιοι υπουργοί και διευθυντές, θα πρέπει να τις κάνουμε μαγαζάκι κάποιου Μπόμπολα, κάποιου Βγενόπουλου ή, ακόμα χειρότερα, κάποιας Ράινχαρτ! Η συνηθισμένη απάντηση είναι ότι τους πρώτους δεν τους θέλουμε γιατί κλέβουν ένα μαγαζί που είναι δικό μας, ενώ δεν θα μας νοιάζει τι θα κάνουν με το μαγαζί τους οι τελευταίοι, αφού θα είναι δικό τους: αν δεν πάει καλά, κακό του κεφαλιού τους, αφού θα τους φάει ο ανταγωνισμός και θα πληρώσουν αυτοί τα σπασμένα. Το σφάλμα εδώ είναι ότι καμία εταιρία κοινής ωφέλειας, δεν μπορεί να θεωρηθεί προσωπικός χώρος οποιουδήποτε, αφού ό,τι γίνεται εκεί επηρεάζει όλους μας. Μην ξεχνάμε ότι οι περισσότερες από αυτές διαχειρίζονται μονοπώλια, όπου ο κίνδυνος αυθαιρεσιών και ασύστολης εκμετάλλευσης είναι μεγάλος. Για παράδειγμα, μία (ανεξέλεγκτα) ιδιωτική ΕΥΔΑΠ θα έχει την αποκλειστικότητα της εκμετάλλευσης του δικτύου ύδρευσης, άρα κανένα (ανταγωνιστικό) κίνητρο για βελτίωση και πολύ περιθώριο για χειραγώγηση τιμών α λα Enron. Αλλά οι καθηγητές έχουν λύση και σ’ αυτό το πρόβλημα: “Πρέπει όμως να συνοδεύεται από ενδυνάμωση των Αρχών που εποπτεύουν τις αγορές, ώστε να αποφευχθούν μονοπώλια, και από αλλαγές στο πλαίσιο που διέπει τη διακυβέρνηση των εταιρειών, ώστε αυτές να μπορέσουν να λειτουργήσουν αποτελεσματικά”. Με άλλα λόγια, το κράτος θα πρέπει να δημιουργήσει έναν αξιόπιστο εποπτικό μηχανισμό, ο οποίος θα φροντίζει να διασφαλίζει τη λειτουργία των ιδιωτικοποιημένων εταιριών μέσα στα νόμιμα πλαίσια. Μα, εάν είμαστε σε θέση να στελεχώσουμε έναν τέτοιο μηχανισμό με αδέκαστους επικεφαλής και αδιάφθορους υπαλλήλους (αλλιώς δεν θα μπορεί να λειτουργεί όπως πρέπει), γιατί απλά να μην τους τοποθετήσουμε στις ήδη υπάρχουσες ΔΕΚΟ και να λύσουμε το πρόβλημα στην πηγή του και με μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα (στο κάτω κάτω θα έχουν άμεση εικόνα των στοιχείων της εταιρίας και δεν θα χρειάζεται να τα “ξετρυπώσουν”); Ούτε ο ισχυρισμός ότι γλυτώνουμε τα ετήσια έξοδα από τις ζημιές των ΔΕΚΟ στέκει. Ακόμη και ο πιο “ζημιογόνος” οργανισμός, ο ΟΣΕ, παρουσιάζει πια κέρδος. Εάν καμία ΔΕΚΟ δεν έχει παθητικό, τότε “γλυτώνουμε” έξοδα ή μήπως χάνουμε επιπλέον έσοδα (και μάλιστα για πάντα), ενώ και τα χρήματα που βάζουμε στο ταμείο από την πώληση στων “ασημικών” είναι (λόγω της απαξίωσης των μετοχὠν του λόγω της κρίσης) ένα μικρό κλάσμα της πραγματικής αξίας τους; Οι πολυδιαφημισμένες ιδιωτικοποιήσεις είναι μάλλον ευκαιρία για τους “επενδυτές” να αποκτήσουν φιλέτα σε τιμές φρυγανιάς, ξεκινώντας από τα πιο κερδοφόρα (όπως ΟΠΑΠ) και ξεκοκαλίζοντας τα λιγότερο κερδοφόρα αφήνοντας σ’ εμάς τα κόκαλα (π.χ. ΑΤΕ).

Δημόσιο

Α: Οι δημόσιοι υπάλληλοι είναι τα όργανα του κράτους μέσα από τα οποία προσφέρει υπηρεσίες στους πολίτες: Διοίκηση, Υγεία, Παιδεία, Ασφάλεια, κλπ. Ουσιαστικά, τα έσοδα του κράτους από τη φορολόγηση του ιδιωτικού τομέα χρησιμοποιούνται για να υποστηριχτούν αυτές οι υπηρεσίες του δημοσίου. Με αυτά υπόψη, θέλω τα έξοδα του κράτους για την παροχή αυτών των υπηρεσιών να είναι τα απολύτως απαραίτητα που θα εξασφαλίζουν την απρόσκοπτη λειτουργία τους. Δεν θέλω να υπάρχουν παράσιτα που κρύβονται είτε σε κάποια γωνία είτε πίσω από κάποιον διευθυντή ή “μέσο”. Θέλω ο δημόσιος υπάλληλος να συμπεριφέρεται με σεβασμό στον πολίτη, ο οποίος στο κάτω κάτω είναι ο εργοδότης του. Δεν θέλω να προκυρήσσονται θέσεις σε υπηρεσίες που είναι υπερπλήρεις ή έχουν λιμνάζον προσωπικό. Από την άλλη, δεν θέλω το κράτος να λειτουργεί όπως η κάθε ιδιωτική εταιρεία που όταν πάει καλά, προσλαμβάνει αβέρτα και όταν όχι, απολύει με τη σέσουλα. Θέλω το κράτος να δίνει το “καλό παράδειγμα” για το πώς πρέπει να λειτουργεί ένας υπεύθυνος εργοδότης.

Μ: Σε σχέση με το δημόσιο, η μνημονιακή βελόνα έχει κολλήσει στην ανάγκη για απολύσεις: “Η μείωση του κρατικού τομέα είναι απόλυτα αναγκαία και επιτακτική, και πρέπει να συνοδευτεί από κίνητρα παραγωγικότητας και αξιολόγηση του έργου του”. Παρότι μιλούν γενικά για “μείωση του κρατικού τομέα”, είναι ξεκάθαρο από το δεύτερο μέρος (“κίνητρα” και “αξιολόγηση”, τα οποία παρεμπιπτόντως είναι και οι μόνες σωστές προτάσεις, εάν μεταφραστούν σε διαδικασίες το ίδιο αδιάβλητες όπως π.χ. ο ΑΣΕΠ) ότι με το όρο “μείωση” εννοούν λιγότερους ΔΥ. Αυτή είναι και η μόνιμη επωδός της Τρόικα που μάλιστα έχει προσδιορίσει και τον ακριβή αριθμό των υπεράριθμων: “να μειωθεί  συνολικά κατά 150.000 ο αριθμός των δημοσίων υπαλλήλων”. Αλλά, όπως έχουμε δει, το μέγεθος του δημοσίου κάθε άλλο παρά μεγάλο είναι για τα ευρωπαϊκά δεδομένα. Από πού προκύπτει αυτό το νούμερο των 150.000 (1 στους 4!); Έγινε κάποια μελέτη για το πόσοι ΔΥ “περισσεύουν”; Μέτρησε κάποιος 150.000 αργόσχολους στο δημόσιο (και μην ακούσω καμία εξυπνάδα ότι όλοι οι ΔΥ είναι αργόσχολοι - για κάθε αργόσχολο υπάρχει τουλάχιστον ένας κακομοίρης, που τον έχουμε γνωρίσει και μπορεί να τον αποκαλούμε και “μ@λ@κ@”, ο οποίος πρέπει να δουλέψει διπλά για καλύψει και τον αργόσχολο και τον εαυτό του); Εάν απολυθούν αυτοί οι 150.000, ακόμα και με αξιολογικά κριτήρια, ποιος θα κάνει την έστω και λίγη δουλειά τους; Θα αναγκαστούν οι υπόλοιποι να δουλεύουν περισσότερο και ίσως να μας κοστίζουν υπερωρίες; Έχει κάνει κάποιος καμιά εμπεριστατωμένη μελέτη ή απλά πετάμε ένα νούμερο και θα δούμε πώς θα τα βγάλουμε πέρα με λιγότερους; Και αν δεν γεμίζει με τους εναπομείναντες το κενό που θα δημιουργηθεί, μήπως αναγκαστούμε να καταφύγουμε σε ιδιωτικές εταιρίες που είτε θα χρεώνουν περισσότερο (με “υπόγειες” μεθόδους, όπως αυτές που αποκάλυψε το HotDoc Αυγούστου για την Πυροσβεστική) είτε θα εκμεταλλεύονται ασύστολα τους εργαζομένους τους, ώστε να πετύχουν χαμηλές τιμές και να έχουν και κέρδος; Και πού θα δουλέψουν οι 150.000 τη στιγμή που η ανεργία (στον ιδιωτικό τομέα) έχει ανέβει στο 25% και με τους απολυμένους του δημοσίου θα ανέβει στο 30%; Πόσα επιδόματα ανεργίας αντέχει να δίνει αυτή η χώρα; Πόση ακόμα μείωση της εσωτερικής κατανάλωσης αντέχει η (ιδιωτική, μην ξεχνάμε) αγορά; Μήπως δεν μας φτάνει η μονοψήφια ύφεση και θέλουμε να πετύχουμε διψήφια για να μπούμε στο βιβλίο Γκίνες; Θα έχουν μετά το θράσος να μας λένε ότι για την αποτυχία και των νέων μέτρων θα φταίει η “απρόσμενα μεγάλη ύφεση”;

Φορολογία

Α: Εδώ είναι ξεκάθαρο ότι όλοι θέλουμε την εφαρμογή του άρθρου 4, §5 του συντάγματος: “Οι Έλληνες πολίτες συνεισφέρουν χωρίς διακρίσεις στα δημόσια βάρη, ανάλογα με τις δυνάμεις τους”. Όχι μόνο καμία φοροδιαφυγή, αλλά ακόμη περισσότερο δίκαιη κατανομή των φόρων. Δεν μπορεί, για το ίδιο ύψος αποδοχών/κερδών, στα φυσικά πρόσωπα να αντιστοιχεί φόρος 40% και στις εταιρίες 25% (όπως προκύπτει από τις πρόσφατες αποκαλύψεις για τυς τραγουδιστές). Ένας (Κύπριος) διευθύνων σύμβουλος εταιρείας στην Αθήνα μου έλεγε με περηφάνια ότι δεν έχει τίποτε στο όνομά του, αφού το αυτοκίνητό του το έχει ως εταιρικό, το σπίτι του το νοικιάζει η εταιρεία, τα γεύματα και τα δείπνα του τα χρεώνει ως εταιρικά έξοδα και τον μισθό του τον βάζει όπως είναι στην τράπεζα. Έτσι, ένας υπάλληλος της ίδιας εταιρείας, ακόμη και αν έπαιρνε τον ίδιο μισθό, θα πλήρωνε φόρο σε πολύ υψηλότερη κλίμακα (έως 40%), ενώ η εταιρεία πληρώνει με πολύ μικρότερο συντελεστή (υποθέτω 25%), αφού αφαιρέσει τα έξοδα διαβίωσης του διευθυντή ως εταιρικά έξοδα! Διαφόρων ειδών φοροαπαλλαγές επιτρέπουν σε “επιχειρηματίες” (με προεξάρχοντες τους εφοπλιστές) να πληρώνουν λιγότερους φόρους απ’ ό,τι οι κοινοί θνητοί.

Μ: Όσον αφορά στη φοροδιαφυγή, υπάρχει σύμπνοια με την κονή γνώμη: “Η αποτελεσματική και δίκαιη είσπραξη φόρων από όλους, μισθωτούς και ελεύθερους επαγγελματίες, είναι επίσης πολύ σημαντική θα μπορέσει να οδηγήσει και στη μείωση των φορολογικών συντελεστών, η οποία δεν είναι οικονομικά εφικτή τώρα”. Μόνο που φοβάμαι ότι ο στόχος (“μείωση των φορολογικών συντελεστών”) δεν είναι ακριβώς αυτός που νομίζουμε οι περισσότεροι, που θα περιμέναμε ότι, εάν όλοι πληρώνουν τους φόρους που τους αναλογούν, τότε αυτοί που σήμερα επωμίζονται το μεγαλύτερο βάρος θα μπορέσουν να πληρώνουν λιγότερο. Ακόμη και αν εξαλειφθεί η φοροδιαφυγή, φαίνεται πιο πιθανό ότι το πλεόνασμα που θα δημιουργηθεί θα δοθεί ως “φορολογικά κίνητρα” προς τις επιχειρήσεις (δηλ. κι άλλες φοροαπαλλαγές) και θα μας πλασαριστεί ως ενίσχυση της “ανάπτυξης”. Αλλά έχουμε πολύ δρόμο ακόμα για να φτάσουμε εκεί. Τι έχει γίνει ή τι προβλέπεται να γίνει για να καταπολεμηθεί η φοροδιαφυγή; Μόνο κάποιες λίστες έχουν δημοσιευτεί, κάποιοι διάσημοι έχουν (πιθανότατα σωστά) διαπομπευτεί, αλλά τα έσοδα από τη διεκδίκηση των διαφυγόντων φόρων είναι ελάχιστα, οι συμφωνίες με την ελβετία για αποκάλυψη (πιθανόν “μαύρων”) διαφυγόντων κεφαλαίων δεν παρουσιάζουν καμία πρόοδο, οι περικοπές τόσο του μισθού των εφοριακών όσο και της χρηματοδότησης του εκσυγχρονισμού των εφοριών υπονομεύουν τη δυνατότητά τους να “ξετρυπώσουν” φοροφυγάδες και γενικά τίποτε δε δείχνει να κινείται προς την κατεύθυνση της καταπολέμισης της φοροδιαφυγής. Επιπλέον, κάθε πρόταση για αύξηση φορολογικών συντελεστών για επιχειρήσεις αντιμετωπίζεται με την απειλή ότι “θα φύγουν”. Ίσως κάτι τέτοιο έχει νόημα για τις (λίγες) εξαγωγικές εταιρείες που απασχολούν ντόπιο προσωπικό και αντλούν τα κέρδη τους από το εξωτερικό. Γι’ αυτές ίσως θα πρέπει να προβλεφθεί ειδικό φορολογικό καθεστώς. Οι υπόλοιπες να πάνε πού; Εφόσον η πελατεία τους είναι στην Ελλάδα και βγάζουν το κέρδος τους στην Ελλάδα, δεν μπορούν να πάνε πουθενά αν δεν πάρουν και την πελατεία τους μαζί. Πού θα πάει ο εστιάτορας, ο ξενοδόχος, η COSMOTE, η ΑΝΕΚ; Και να φύγουν κάποιοι απ’ αυτούς, υπάρχει περίπτωση να μείνει η χώρα χωρίς εστιατόρια, ξενοδοχεία, κινητά ή ακτοπλοϊκές γραμμές; Τι είδους δίκαια είσπραξη φόρων έχει εξασφαλίσει η μνημονιακή πολιτική; Προς το παρόν, η μόνη “μεταρρύθμιση” στα φορολογικά γίνεται στην τσέπη των συνεπών φορολογούμενων.

Διαφθορά

Α: Δεδομένου ότι από τη διαφθορά κερδίζουν λίγοι και χάνουν οι πολλοί (κάποιος πρέπει να πληρώσει το λογαριασμό), η μεγάλη πλειοψηφία ζητάει την πάταξή της και την τιμωρία των ενόχων. Τόσο απλά.

Μ: Κι εδώ υπάρχει σύμπλευση (στα λόγια) με την κοινή γνώμη: “η αχαλίνωτη διαφθορά πρέπει να παταχθεί για να πλησιάσει η Ελλάδα τα σύγχρονα ευρωπαϊκά κράτη, να προσελκύσει ξένες επενδύσεις και να αποφύγει το φάσμα ενός τριτοκοσμικού μέλλοντος σε διεθνή οικονομική απομόνωση. Απαραίτητες προϋποθέσεις γι’ αυτό είναι η υιοθέτηση νομικού πλαισίου που αποτρέπει την ατιμωρησία και κυρίως η πιστή εφαρμογή των νόμων, για την οποία χρειάζεται και βαθιά μεταρρύθμιση του δικαστικού συστήματος”. Ωραία ακούγονται, αλλά τι έχει γίνει μέχρι τώρα και τι προβλέπεται να γίνει; Ποιος έχει τιμωρηθεί από αυτούς που έχουν εξόφθαλμα διαφθαρεί και διαφθείρει; Εκτός από τον πολιτικά ξοφλημένο Άκη, όλοι οι άλλοι πολιτικοί είναι παρθένοι; Κανένας δεν βρίσκεται στις λίστες τις Ζήμενς που δεν τις έχει ζητήσει το ελληνικό κράτος και τις κρατάει (άραγε για εκβιασμό?) το γερμανικό; Γιατί δεν έχει ζητηθεί η έκδοση Χριστοφοράκου; Γιατί δεν τον εκδίδει η Γερμανία αυτοβούλως, εάν όντως ενδιαφέρεται για την πάταξη της διαφθοράς στην Ελλάδα; Και γιατί δόθηκε χάρη στην Ζήμενς με τη συμφωνία που έσπευσε με συνοπτικές διαδικασίες να υπογράψει η κυβέρνηση Παπαδήμου; Εάν κάποιος υποθέσει ότι οι διαφθείροντες Γερμανοί και οι συνεργάτες τους διεφθαρμένοι Έλληνες τα κουκούλωσαν για να συνεχίσουν το πάρτι εις βάρος των κορόιδων (δηλαδή των Ελλήνων φορολογουμένων, τους οποίους ο ευεργετούμενος Γερμανός εργαζόμενος της Ζήμενς θα κατηγορήσει ως άσωτους), θα έχει άδικο; Πόσοι Τσουκάτοι και Μαντέληδες θα κρύβονται ακόμη πίσω από την βουλευτική ασυλία και την ομερτά των πολιτικών κομμάττων που συνεχίζουν να λυμαίνονται τη χώρα;

Εργασιακά

A: Θέλω οι εργαζόμενοι του ιδιωτικού τομέα να απολαμβάνουν τα ίδια προνόμια με τους αντίστοιχους των ευρωπαϊκών κρατών. Να καλύπτει ο νόμος τις μητέρες τόσο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης όσο και των πρώτων χρόνων των παιδιών της. Επίσης να λαμβάνουν οι απολυμένοι την ίδια αποζημίωση όπως και στη Γερμανία, δηλαδή το λιγότερο τρεις μισθούς μετά από συγκεκριμένο χρόνο εργασίας. Εκτός από λογικό επίδομα, το ταμείο ανεργίας να τους βοηθάει να ξαναβρούν δουλειά. Και εάν η δουλειά δεν τους προσφέρει αρκετά έσοδα, να συμπληρώνει το κράτος μέχρι ένα ελάχιστο ποσό το μήνα (Hartz IV). Και, πάνω απ’ όλα, να μην μεταχειρίζονται οι εργοδότες τους εργαζομένους ως εμπόρευμα ή εργαλείο που όταν δεν σε συμφέρει πια απλά το πετάς στα σκουπίδια.

Μ: Εδώ είναι που ο μνημονιακός χώρος έχει αναλάβει να πραγματοποιήσει τα πιο υγρά νεοφιλελεύθερα όνειρα του κάθε εργοδότη: “Διαρθρωτικές αλλαγές, όπως το άνοιγμα στον ανταγωνισμό κλειστών επαγγελμάτων και συντεχνιών και η απελευθέρωση της αγοράς εργασίας, είναι απαραίτητες σε μια σύγχρονη ευρωπαϊκή χώρα”. Η μείωση του κατώτατου μισθού κάτω από το όριο της φτώχειας, η εξάλειψη της μετενέργειας και η κολοσσιαία ανεργία (που κάνουν την εύρεση εργασίας μειοδοτικό διαγωνισμό χωρίς πάτο) αποτελούν δήθεν συνθήκες που επικρατούν “σε μια σύγχρονη ευρωπαϊκή χώρα”. Το ίδιο και η επερχόμενη κατάργηση του πενθημέρου και του οκταώρου που επεξεργάζεται η Τρόικα. Και μη μου πει κανένας ότι αυτά είναι λόγια του αέρα που δεν πρόκειται να εφαρμοστούν. Ξέρουν πολύ καλά τι κάνουν. Πρώτα το πετάνε ξεδιάντροπα για να δημιουργήσουν μεγάλο σοκ (π.χ., “πουλήστε τα νησιά σας” από τον Μάρτιο του 10 μέχρι τον Φεβρουάριο του 12) και όταν υποχωρήσουν οι αντιδράσεις και το χωνέψουμε αρχίζουμε να το καλοσκεφτόμαστε και το εφαρμόζουμε (π.χ. “Πουλάμε ακατοίκητα ελληνικά νησιά” τον περασμένο μήνα). Και στα λεγόμενα “κλειστά επαγγέλματα” οι μνημονιακοί βρήκαν επιτέλους τον λόγο για τον οποίο φτάσαμε ως εδώ. Ήταν οι ταξιτζήδες και οι φορτηγατζήδες που έτρωγαν τα λεφτά του κράτους, αύξαναν το κρατικό έλλειμμα και οδηγούσαν το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών βαθιά στο μείον! Δεν παραλείπουν οι καθηγητές να χρησιμοποιήσουν και τον όρο-μπαμπούλα: “συντεχνίες”. Μόνο που παραλείπουν να μας προειδοποιήσουν για τον κίνδυνο κάθε “συντεχνία” (που φροντίζει στο κάτω κάτω το συμφέρον των εργαζομένων-μελών της) να αντικατασταθεί από ένα καρτέλ (που φροντίζει κυρίως την κερδοφορία των ιδιοκτητών-νονών του). Και καρτέλ δημιουργούνται όταν ένας τομέας της αγοράς ελέγχεται από λιγοστές μεγαλοεπιχειρήσεις (π.χ. αλυσίδες σουπερμάρκετ) αντί να είναι κατακερματισμένος ανάμεσα σε πολυάριθμους (έστω συντεχνιαζόμενους) επαγγελματίες. Ας αναρρωτηθούμε ποιο από τα δύο μοντέλα (συγκεντρωτικό ή κατανεμημένο) εξυπηρετεί το “άνοιγμα στον ανταγωνισμό κλειστών επαγγελμάτων”; Φαίνεται, λοιπόν, ότι η μόνη μεταρρύθμιση που έχουν στο μυαλό τους στην “αγορά εργασίας” είναι η μετατροπή της Ελλάδας στην πρώτη ευρωπαϊκή χώρα της... νοτιοανατολικής Ασίας.

Νομίζω πως από τα παραπάνω είναι ξεκάθαρο ότι οι μνημονιακές “μεταρρυθμίσεις” ελάχιστη σχέση έχουν με τις μεταρρυθμίσεις που έχουμε στο μυαλό μας και που απαιτούνται για να γίνει η χώρα πραγματικά ευρωπαϊκή. Δυστυχώς, οι λέξεις έχουν πια χάσει το νόημά τους. Η λεηλασία της κρατικής και της ιδιωτικής περιουσίας έχει βαπτιστεί “Μεταρρύθμιση”. Η επιχείρηση σύλληψης και απέλασης ξένων αποκαλείται “Ξένιος Δίας”. Προβλέπω σύντομα να μετονομάζεται και η Χρυσή Αυγή σε “Μητέρα Τερέζα”!

Μόναχο, 17 Σεπτεμβρίου 2012

Άγγελος Κανλής

ΥΓ: Αχυράνθρωποι παντού. Στην προχθεσινή εκπομπή Λαβύρινθος της ΕΤ3 ένας τηλεθεατής ρώτησε τους εκπροσώπους ΝΔ και ΠΑΣΟΚ με ποιο ηθικό δικαίωμα ζητούν από τους χαμηλοσυνταξιούχους να αποδεχτούν ακόμη μικρότερες συντάξεις, τη στιγμή που και τα δυο κόμματα έχουν παραδεχτεί εισροή χρημάτων της Ζήμενς στα ταμεία τους, αλλά συνεχίζουν να λαμβάνουν κρατική χρηματοδότηση. Η απάντηση της Βούλτεψη, αυτής της μεταφοράς της Χριστίνας του Ντόλτσε Βίτα στην πολιτική σκηνή, ήταν ότι ούτε οι άλλοι χώροι (ΣΥΡΙΖΑ, ΔΗΜΑΡ, ΑΝΕΛ) προέρχονται από παρθενογέννεση, αλλά περιλαμβάνουν πολλούς βουλευτές από τα δύο πρώην μεγάλα κόμματα. “Να μην τρελαθούμε κιόλας!” (να διαβαστεί με την τσιριχτή φωνή της Παναγιωτοπούλου): μ’ αυτή την μεγαλόστομη δήλωση έκλεισε την απάντησή της στον τηλεθεατή. Μόνο που ο τηλεθεατής δεν είχε μιλήσει ως εκπρόσωπος κανενός από τα τρία αυτά κόμματα και, ακόμη σημαντικότερα, το ερώτημα αφορούσε στους συνταξιούχους, οι οποίοι στη μεγάλη τους πλειοψηφία ψήφισαν τα δυο μεγάλα κόμματα. Η απάντηση, λοιπόν, στο ερώτημα με τι μούτρα πετσοκόβουν τους αδύναμους είναι ότι και ο ΣΥΡΙΖΑ έχει κάποιους ΠΑΣΟΚους και οι ΑΝΕΛ κάποιους ΝεοΔημοκράτες! Θα μπορούσε να είχε απλά απαντήσει με την ίδια θρασύτητα: “Αφού συνεχίζετε να μας ψηφίζετε, τι παραπονιέστε;” Για τον λόγο αυτό, θεώρησα σκόπιμο να διορθώσω το γνωστό ρητό στον (λατινικό) τίτλο, αφού η ρίζα του κακού δεν είναι η απληστία (οι άπληστοι τη δουλειά τους κάνουν), αλλά η ανοησία αυτών που παρασύρονται από τα διάτρητα επιχειρήματα των άπληστων και τους στηρίζουν.